رباط صلیبی یکی از اجزای حیاتی و حمایتی سیستم اسکلتی انسان است که نقش مهمی در حرکت و استقامت بدن دارد. این ساختار تشکیل شده از بافت های لیفی قوی که به صورت متقاطع در ناحیه میانی زانو وصل می‌شوند. به دلیل شکل متقاطع خود به دو بخش تقسیم می‌شود: رباط صلیبی قدامی (ACL) و رباط صلیبی عقبی (PCL).
رباط پا به عنوان یک پل ارتباطی بین استخوان فخذ و استخوان ساق پا عمل کرده و در حفظ استحکام زانو نقش اساسی ایجاد می‌کند. این رباط‌ها از جلوگیری در حرکات غیرطبیعی و جلوه‌گیری از انحراف اختلالات حرکتی زانو کارکرد مهمی دارند.
خدمات ما | جراحی رباط صلیبی
رباط صلیبی چیست؟
رباط یک نواری از بافت همبند و قوی است که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل کرده و پایداری را افزایش می‌دهد. رباط قدامی (ACL) یکی از چهار رباط اصلی زانو است که همراه با رباط‌های متقاطع خلفی و رباط‌های جانبی داخلی و جانبی، به تثبیت زانو کمک می‌کند ACL در جلوی زانو قرار دارد و به همراه رباط خلفی یک الگوی متقاطع در سطح پایینی استخوان ران و سطح بالایی استخوان ساق پا ایجاد می‌کند.
هنگامی که این رباط به وسیله حرکات پا تنیده یا کشیده می‌شود، ممکن است پارگی رباط صلیبی به وجود بیاید. اندازه آسیب ممکن است از پارگی جزئی رشته‌های بافت همبند تا پارگی و جدا شدن کامل متغیر باشد.
علائم پارگی رباط زانو
زمانی که رباط صلیبی پاره می‌شود، صدای ترک مشخصی قابل شنیدن است و زانو به سرعت متورم و دردناک می‌شود. اگرچه درد پس از گذشت یک مدت کوتاهی به نحوی کاهش می‌یابد، اما لازم است توجه داشته باشید که هر گونه فشاری بر روی زانو ممکن است باعث به وجود آمدن دوباره درد شود. در صورت وقوع پارگی رباط صلیبی زانو، زانو به شکل بی‌ثباتی عمل می‌کند و هنگام راه رفتن به یک طرف خم می‌شود. همچنین، فرد قادر به خم کردن یا کشیدن پای خود نخواهد بود. همچنین پس از پارگی رباط زانو، ممکن است کبودی شکل گیرد و گاهاً خونریزی داخلی رخ دهد. برای تشخیص دقیق‌تر این مشکل، توصیه می‌شود به یک پزشک ارتوپد مراجعه نمایید تا در صورت نیاز جراحی رباط صلیبی برای شما انجام شود.
تست پارگی رباط صلیبی
تست‌های مختلفی برای تشخیص این مشکل وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- تست لاچمن(Lachman test):
یکی از تست‌های تشخیص پارگی رباط صلیبی که آسان و حساس ترین می‌باشد، تست لاچمن است. در این ارزیابی، اگر شلی افزایش یافته باشد و نقطه توقف محکمی حاصل نشود، تست به عنوان مثبت در نظر گرفته می‌شود. برای اجرای این تست، فرد روی تخت دراز خوابیده و زانو را در زاویه خم شدگی ۲۰ تا ۳۰ درجه قرار می‌دهیم. سپس در حین نگه داشتن قسمت انتهایی ران با یک دست، با دست دیگر استخوان تیبیا (درشت نی) پا را به جلو و به سمت خود کشیده و جابه‌جایی آن را نسبت به زانوی سالم اندازه‌گیری می‌کنیم. در صورتی که جابه‌جایی در سمت آسیب دیده بیش از ۳ میلی‌متر باشد، تست به عنوان مثبت در نظر گرفته می‌شود و نشان‌دهنده آسیب رباط قدامی می‌باشد.
- تست کشویی قدامی(Anterior drawer test):
تست کشویی قدامی، یک روش حساس دیگر برای تشخیص پارگی رباط قدامی است، اما به دلیل اسپاسم (تنش زیاد) در عضلات همسترینگ پشت ران، اعتماد پذیری آن کمتر است. برای اجرای این تست، بیمار به پشت دراز می‌کشد و زانوها را در حالت خم شدگی ۹۰ درجه قرار می‌دهد. پزشک نیز در جلوی بیمار نشسته و با دو دست قسمت پایینی زانو را می‌گیرد و ساق را به سمت خود کشیده، در صورت آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی، استخوان درشت نی جلو به سمت بیمار حرکت می‌کند.
- تست تغییر محور (تغییر چرخشی) (Pivot shift test):
در این تست، حائز اهمیت است که فرد دارای سلامت لیگامنت جانبی داخلی و نوار ایلئوتیبیال باشد. در حالت‌های آسیب حاد به رباط قدامی acl زانو به ویژه زمانی که این آسیب همراه با آسیب دیگری مانند آسیب مینیسک رخ دهد، اجرای تست تغییر محور به مشکل برمی‌خورد؛ زیرا بیمار برای آرام‌سازی و ریلکس شدن کافی ناتوان است.
در این روش، زانو در حالت کشیده قرار گرفته و با فشاری که توسط پزشک وارد می‌شود، به سمت داخل حرکت داده می‌شود. این عمل باعث ایجاد حرکت ناگهانی در نقطه چرخش پا می‌شود و استخوان تیبیا سعی می‌کند فوراً به شرایط اولیه خود بازگردد. در صورت وجود آسیب، زانوی فرد نسبت به این حرکت انعطاف‌پذیری خواهد داشت.
درمان پارگی رباط بدون جراحی
درمان غیرجراحی برای پارگی رباط صلیبی زانو می‌تواند از طریق فیزیوتراپی و توانبخشی مداوم جوش خوردن رباط صلیبی و وضعیت زانو را فراهم کند. متخصصان فیزیکی و توانبخشی نیز می‌توانند به بیماران نحوه پیشگیری از پارگی مجدد رباط صلیبی را آموزش دهند.
افراد مبتلا به پارگی رباط صلیبی زانو می‌توانند از زانوبند لولایی برای جلوگیری از بی‌ثباتی زانو استفاده کنند. با این حال، کسانی که ترجیح می‌دهند عمل جراحی زانو نکنند، ممکن است در نتیجه بی‌ثباتی‌های مکرر، آسیب ثانویه به زانو تجربه کنند.
رباط های زانو
در زانو، چهار رباط اصلی حضور دارند که به شرح زیر هستند:
رباط متقاطع قدامی :(ACL)وظیفه اصلی این رباط جلوگیری از حرکات روبه جلو و خلف ران و ساق روی هم است. همچنین این رباط از حرکات چرخشی زانو جلوگیری می‌کند.
رباط متقاطع خلفی :(PCL) همچون ACL، PCL نیز از حرکات روبه جلو و خلف ران و ساق جلوگیری می‌کند و درعین حال از حرکات چرخشی زانویی ممانعت می‌کند.
رباط کلترال داخلی :(MCL) وظیفه این رباط جلوگیری از حرکات نادرست به سمت داخل زانو و حفظ استحکام جانبی زانو می‌باشد.
رباط کلترال خارجی :(LCL) به عنوان رباط جانبی، LCL جلوگیری از حرکات نادرست به سمت خارج زانو و حفظ استحکام جانبی زانو را برعهده دارد.
آیا روی ACL پاره باید راه رفت؟
شروع به راه رفتن با رباط صلیبی پاره ممکن است باعث افزایش درد و تشدید آسیب شود. اگر آسیب دیدگی شما به نظر ملایم می‌آید، احتمالاً پس از چندین هفته درمان توانبخشی، می‌توانید به تدریج شروع به تمرینات روی ACL پاره شده نمایید.
کلام آخر ...
رباط صلیبی می‌تواند ناتوانی و عدم پایداری در زانو باشد. این آسیب می‌تواند منجر به محدودیت در حرکت‌های زانو، درد شدید و کاهش کیفیت زندگی فیزیکی فرد شود. در صورتی که آسیب به رباط نادرست تشخیص داده و به درستی درمان نشود، ممکن است باعث تشدید مشکلات و آسیب‌های دیگر در طول زمان شود. بنابراین، تشخیص و درمان صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است تا اثرات نامطلوب روی سلامت و کیفیت زندگی را به حداقل برساند.
۶ پاسخ
ممنون بابت مطالب مفیدتون
سپاس فراوان درباره تعویض مفصل زانو در قم هم مطالعه کنید.