کودکان به دلیل تحرک و فعالیت بالایی که دارند، در معرض انواع آسیبها و ضربههای فیزیکی قرار میگیرند. استخوانهای آنها در مقایسه با بزرگسالان انعطافپذیرتر است، اما این انعطافپذیری به معنای مصونیت از شکستگی نیست. برعکس، در بسیاری از موارد، ضربههای نسبتاً خفیف نیز میتواند باعث ایجاد شکستگی استخوان در کودکان شود. شایعترین علل این شکستگیها شامل افتادن، تصادفات، ورزشهای پرتحرک و حتی آسیبهای سادهای مانند گیر کردن انگشت لای در است. شناخت علائم شکستگی و نحوه برخورد صحیح با آن میتواند از عوارض طولانیمدت جلوگیری کند و به روند درمان کمک کند. در ادامه مقاله به علائم و روشهای درمان شکستگی استخوانی در کودکان میپردازیم.
شکستگی استخوانی در کودکان
شکستگی استخوانی در کودکان میتواند از یک ترک کوچک در استخوان تا شکستگیهای پیچیده همراه با جابهجایی استخوانها متغیر باشد. تشخیص دقیق نوع شکستگی نیاز به معاینه پزشکی و گاهی عکسبرداری دارد. از آنجا که کودکان در حال رشد هستند، تأثیر شکستگی بر صفحات رشد آنها نیز اهمیت ویژهای دارد. درمان زودهنگام و اصولی میتواند از مشکلاتی نظیر تغییر شکل استخوان یا کوتاه شدن اندام جلوگیری کند.
علائم شکستگی استخوانی در کودکان
تشخیص شکستگی در کودکان گاهی دشوار است، بهخصوص زمانی که علائم شدید نیستند. در زیر برخی از مهمترین نشانههای شکستگی های شایع استخوانی در کودکان آورده شده است:
- شنیدن صدای شکستگی هنگام ضربه
- کبودی و تورم
- حساسیت به لمس
- درد شدید، بهویژه در یک نقطه خاص
- تغییر شکل ظاهری اندام
- ناتوان بودن در حرکت دادن عضو آسیبدیده
- لنگیدن یا امتناع از ایستادن
هشدار: در صورتیکه کودک شما دچار کبودی گسترده، خونریزی داخلی، ضربان قلب نامنظم یا تنفس کمعمق شده است، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
شکستگیهای شایع استخوانی در کودکان
شکستگیهای شایع استخوانی در کودکان شامل قسمتهای مختلفی از بدن میشود که در اثر ضربه یا سقوط دچار آسیب میشوند. در زیر، مهمترین این شکستگیها را بررسی میکنیم:
شکستگی مچ دست کودکان:
شکستگی مچ دست کودکان بهعنوان یکی از رایجترین موارد، معمولاً به دلیل افتادن روی دست اتفاق میافتد. این نوع شکستگی با درد، تورم و کبودی در مچ همراه است و ممکن است کودک قادر به حرکت دادن مچ خود نباشد.
شکستگی ساعد دست کودکان:
شکستگی ساعد دست در کودکان معمولاً شامل یک یا هر دو استخوان ساعد (زند زیرین و زند زبرین) میشود. این شکستگی ناشی از سقوط یا ضربه مستقیم به ساعد است و اگر درمان نشود، میتواند باعث بدجوش خوردن استخوان و حتی آسیب به صفحات رشد شود.
شکستگی دست کودک:
شکستگی دست کودک میتواند قسمتهای مختلفی از دست، شامل انگشتان، شست یا استخوانهای بلند بین انگشتان را درگیر کند. این نوع شکستگیها غالباً با درد شدید، کبودی و بدشکلی همراه هستند.
شکستگی استخوان بازو در کودکان:
شکستگی استخوان بازو در کودکان اغلب به دلیل سقوط از ارتفاع یا برخورد شدید ایجاد میشود. درد شدید، ناتوانی در حرکت بازو و تورم از جمله علائم این نوع شکستگی هستند.
شکستگی ارنج دست کودک:
شکستگی آرنج کودکان ۱۰٪ از کل شکستگیهای کودکان را شامل میشود. اگر استخوان آرنج در جای خود باقی مانده باشد، گچ گرفتن کافی است، اما در مواردی که استخوان جابهجا شده باشد، نیاز به جراحی وجود دارد.
اهمیت درمان بهموقع
درمان زودهنگام و اصولی شکستگی استخوان در کودکان از بروز عوارضی مانند بدجوش خوردن، کج شدن استخوان، کوتاه شدن اندام و حتی آرتروز جلوگیری میکند. به همین دلیل مراجعه به متخصص ارتوپدی کودکان در اسرع وقت ضروری است.
کمکهای اولیه برای انواع شکستگی استخوان در کودکان
یکی از مهمترین اقداماتی که در مواجهه با شکستگی استخوانی در کودکان باید انجام دهید، آرام نگه داشتن کودک، محافظت از ناحیه آسیبدیده و درخواست کمک پزشکی است. شکستگی استخوان در کودکان گاهی میتواند خطرناکتر از آن چیزی باشد که به نظر میرسد، بهخصوص اگر با جابهجایی شدید استخوان یا آسیب به بافتهای نرم همراه باشد. در ادامه، مراحل اصلی کمکهای اولیه برای این شرایط ارائه شده است:
مراحل اولیه برخورد با شکستگیها
بیحرکت نگه داشتن ناحیه آسیبدیده: مهمترین کار، ثابت نگه داشتن اندام آسیبدیده است. هر حرکتی ممکن است آسیب را بدتر کند.
آرام کردن کودک: کودکان معمولاً در اثر درد یا ترس مضطرب میشوند. سعی کنید با آرامش کودک را تسکین دهید.
درخواست فوری کمک پزشکی: در صورتی که به شکستگیهای شدید مانند شکستگی جمجمه، گردن، پشت یا لگن مشکوک هستید، فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید و از حرکت دادن کودک پرهیز کنید.
شکستگی باز و نحوه برخورد با آن
شکستگی باز زمانی رخ میدهد که استخوان از پوست خارج شده یا زخمی عمیق در محل شکستگی وجود دارد. این نوع شکستگی خطرناکترین نوع است، زیرا خطر عفونت و خونریزی بالا دارد. برای مواجهه با این شرایط:
- ناحیه زخم را با یک پارچه استریل یا گاز تمیز بپوشانید.
- به هیچ وجه استخوان یا زخم را لمس نکنید.
- فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا کودک را به نزدیکترین مرکز درمانی برسانید.
اگر امکان دریافت کمک فوری وجود ندارد
گاهی ممکن است به دلایلی مانند حضور در مکانهای دورافتاده نتوانید بلافاصله به مراکز درمانی دسترسی داشته باشید. در چنین شرایطی از اصول آرام کردن، فشردهسازی، بالا نگه داشتن و تکیه دادن استفاده کنید:
- یخگذاری: برای کاهش درد و تورم، از کمپرس یخ استفاده کنید. اگر کمپرس یخ ندارید، میتوانید از سبزیجات منجمد یا هر وسیله سرد دیگر که در یک حوله پیچیده شده باشد استفاده کنید.
- فشردهسازی: باند کشی یا پارچهای را دور ناحیه آسیبدیده بپیچید، اما آن را بیش از حد تنگ نکنید.
- بالا نگه داشتن عضو آسیبدیده: اندام آسیبدیده را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا تورم کاهش یابد.
- تکیه دادن و آتلبندی: اگر به وسایل مناسب دسترسی دارید، از یک آتل ساده استفاده کنید تا عضو ثابت بماند.
نحوه آتلبندی شکستگی استخوانی در کودکان
آتلبندی یکی از روشهای کلیدی در بیحرکت نگه داشتن استخوان شکسته است. در صورتی که مجبور هستید تا رسیدن به مرکز درمانی کودک را جابهجا کنید یا فاصله زمانی طولانی تا اورژانس دارید، آتلبندی اهمیت پیدا میکند:
ساخت آتل از وسایل موجود: از وسایل ساده مانند خطکش، کتاب، بالش سفت یا حتی رول دستمال توالت برای ایجاد آتل استفاده کنید.
پوششدهی آتل: برای جلوگیری از آسیب به پوست، آتل را با پارچه نرم یا پوشک بپوشانید.
بستن آتل: آتل را با دستمال، کمربند، شال یا بند کفش به استخوان شکسته ببندید. دقت کنید که آتل، مفاصل بالا و پایین شکستگی را هم پوشش دهد.
نکته مهم: آتل را خیلی محکم نبندید. باید بین آتل و پوست کمی فضای خالی وجود داشته باشد تا جریان خون مختل نشود.
نکات احتیاطی حیاتی
- هرگز سعی نکنید استخوان یا مفصل دررفته را جا بیندازید؛ این کار میتواند آسیب بیشتری ایجاد کند.
- به کودک چیزی برای خوردن یا نوشیدن ندهید، چرا که ممکن است نیاز به جراحی یا بیهوشی داشته باشد و معده خالی برای این کار ضروری است.
- از تکان دادن غیرضروری کودک یا محل شکستگی خودداری کنید.
سخن پایانی
کمکهای اولیه برای شکستگی استخوان در کودکان میتواند در جلوگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت کودک نقش بسزایی داشته باشد. اگرچه درمان نهایی باید توسط متخصص انجام شود، اما اقدامات اولیه مانند یخگذاری، آتلبندی و بیحرکت نگه داشتن عضو آسیبدیده، تأثیر زیادی در کاهش آسیب و درد کودک دارد. والدین باید با اصول اولیه کمکهای اولیه آشنا باشند تا در شرایط اضطراری بهترین تصمیم ممکن را بگیرند.
سوالات متداول
شکستگی استخوان در کودکان چه علائمی دارد؟
شکستگی استخوان در کودکان معمولاً با علائمی مانند درد شدید، تورم، کبودی، تغییر شکل استخوان، ناتوانی در حرکت دادن عضو آسیبدیده و گاهی کبودی یا خونریزی همراه است.
شایعترین دلایل شکستگی استخوان در کودکان چیست؟
شکستگی استخوان در کودکان بیشتر ناشی از افتادن، تصادفات، فعالیتهای ورزشی پرتحرک یا ضربههای مستقیم مانند برخورد با جسم سخت است.
آیا شکستگی استخوان در کودکان میتواند باعث مشکلات بلندمدت شود؟
در صورتیکه درمان به موقع و مناسب انجام نشود، ممکن است مشکلاتی مانند رشد نادرست استخوان، تغییر شکل، کوتاه شدن اندام یا آرتروز زودرس رخ دهد.
چگونه میتوان از شکستگی استخوان در کودکان پیشگیری کرد؟
با استفاده از تجهیزات ایمنی در هنگام ورزش، نظارت بر بازیهای فعال، اجتناب از محیطهای خطرناک و آموزش کودک در مورد احتیاط در فعالیتهای بدنی، میتوان تا حد زیادی از شکستگیهای استخوانی پیشگیری کرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما دچار درد شدید، تغییر شکل در استخوان، عدم توانایی در حرکت دادن عضو آسیبدیده، یا علائم شوک مانند سردرگمی و کاهش هوشیاری شد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
فرایند درمان شکستگی استخوان در کودکان چگونه است؟
درمان شکستگیها معمولاً شامل بیحرکت کردن عضو آسیبدیده با گچ یا آتل است. در موارد جدیتر ممکن است به جراحی نیاز باشد. پس از درمان، مراقبتهای پزشکی و پیگیری برای اطمینان از بهبود صحیح ضروری است.
آیا کودکان پس از شکستگی استخوان نیاز به فیزیوتراپی دارند؟
در برخی موارد، خصوصاً پس از درمان شکستگیهای پیچیده، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات، بهبود دامنه حرکتی و جلوگیری از ضعف عضلانی ضروری است.
چقدر طول میکشد تا شکستگی استخوان در کودکان بهبود یابد؟
مدت زمان بهبود بستگی به نوع و شدت شکستگی دارد. معمولاً شکستگیها در کودکان پس از ۴ تا ۶ هفته بهبود مییابند، اما در موارد پیچیدهتر ممکن است طولانیتر شود.
چگونه نوبت دکتر معظمی پور، جراح و متخصص ارتوپدی را رزرو کنیم؟
شما به سه روش میتوانید نوبت ویزیت دکتر معظمیپور را رزرو کنید:
- رزرو آنلاین نوبت از طریق سایتهای دکترتو، نوبت دات ای ار و پذیرش ۲۴
- تماس با شماره تلفن ۰۹۳۵۱۰۲۴۲۹۴
- مراجعه حضوری به مطب دکتر به آدرس: قم – زنبیلآباد – ابتدای عطاران – پلاک ۳۳
هماهنگی عملهای ارتوپدی: ۰۹۱۹۱۴۸۷۶۶۸