اسکولیوز یا کژپشتی یکی از شایع‌ترین اختلالات ستون فقرات است که به انحراف غیرطبیعی آن به سمت چپ یا راست اشاره دارد. در حالیکه ستون فقرات به‌طور طبیعی دارای انحناهای ملایم است، در افراد مبتلا به انحنای ستون فقرات، این انحنا به‌طور غیرعادی تغییر می‌کند. این وضعیت میتواند در هر سنی بروز کند، اما معمولاً در دوران رشد نوجوانی آشکار می‌شود. علل اسکولیوز متنوع بوده و شامل ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلالات عصبی‌عضلانی و موارد ایدیوپاتیک می‌شود. در این مقاله، به بررسی کامل اسکولیوز، انواع آن، علل اسکولیوز و علائم و روش‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت. آگاهی از این اختلال میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا و پیشگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز یک اختلال ساختاری در ستون فقرات است که باعث انحراف غیرطبیعی آن به سمت چپ یا راست می‌شود. این انحراف میتواند در هر ناحیه‌ای از ستون فقرات، از گردن تا ناحیه پایینی کمر، رخ دهد و بسته به شدت و نوع انحراف، عوارض متعددی به دنبال داشته باشد.
انحنای ستون فقرات معمولاً در دوران رشد سریع نوجوانی، بین سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی، نمایان می‌شود و شیوع آن در دختران بیشتر از پسران است. علل بروز این اختلال متنوع است و میتواند شامل عوامل ژنتیکی، ناهنجاری‌های مادرزادی، بیماری‌های عصبی‌عضلانی مانند فلج مغزی و یا حتی موارد ایدیوپاتیک باشد که در این صورت علت مشخصی برای انحراف وجود ندارد. این اختلال میتواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد و نیازمند تشخیص و درمان مناسب است.
علت اسکولیوز چیست؟
علت بروز بیماری کژپشتی به عوامل متعددی بستگی دارد و در بسیاری از موارد علت دقیق آن مشخص نیست. شایع‌ترین نوع آن اسکولیوز ایدیوپاتیک است که به‌ویژه در دوران نوجوانی و در سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی بروز می‌کند و بیشتر در دختران دیده می‌شود. در این نوع، عوامل ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند.
اسکولیوز مادرزادی به دلیل نقص‌های مادرزادی در رشد استخوان‌های ستون فقرات در دوران جنینی ایجاد می‌شود. همچنین، انحنای ستون فقرات ناشی از مشکلات عصبی-عضلانی نیز در نتیجه اختلالات عضلانی و عصبی رخ به ویژه در افرادی با بیماری‌هایی مانند فلج مغزی می‌دهد. عوامل ثانویه مانند آسیب‌های شدید به ستون فقرات، عفونت‌ها یا تومورها نیز میتوانند به ایجاد انحنای ستون فقرات منجر شوند، اگرچه این موارد کمتر شایع‌اند.
علائم اسکولیوز چیست؟
علایم اسکولیوز بسته به شدت انحراف متفاوت است و ممکن است در مراحل اولیه قابل مشاهده نباشد. عدم تقارن بدن، از جمله کج شدن شانه‌ها و تفاوت در ارتفاع لگن، یکی از اولین علائم است. همچنین، درد پشت که بیشتر در موارد شدیدتر دیده می‌شود، میتواند ناشی از فشار غیرطبیعی بر عضلات و اعصاب باشد.
در انحرافات شدید، فشار بر روی ریه‌ها و قلب میتواند منجر به مشکلات تنفسی و کاهش ظرفیت ریه شود. تغییرات در حرکت و تعادل نیز ممکن است مشاهده شود و فعالیتهای روزمره را برای فرد دشوار کند.
انواع انحراف ستون فقرات
اسکولیوز به سه نوع اصلی، اسکولیوز ایدیوپاتیک، اسکولیوز مادرزادی و اسکولیوز عصبی‌عضلانی تقسیم می‌شود. هر یک از این انواع ویژگی‌ها، علل و روش‌های درمانی خاص خود را دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
اسکولیوز ایدیوپاتیک:
شایع‌ترین نوع اسکولیوز است و بیش از ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود. این نوع معمولاً در دوران نوجوانی و در زمان رشد سریع استخوان‌ها بروز می‌کند و علت مشخصی برای آن وجود ندارد، اگرچه عوامل ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند. این نوع به سه دسته کودکانه، نوجوانانه و جوانان تقسیم می‌شود.
انحراف ستون فقرات مادرزادی:
این نوع به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی در ساختار استخوان‌های ستون فقرات در دوران جنینی به وجود می‌آید. نقص در شکل‌گیری مهره‌ها باعث ایجاد انحراف می‌شود و معمولاً در نوزادان و کودکان کم‌سن تشخیص داده می‌شود. درمان انحراف کمر اغلب نیاز به مداخلات زودهنگام و گاهی جراحی دارد.
اسکولیوز عصبی‌عضلانی:
این نوع ناشی از بیماری‌هایی است که بر عضلات و اعصاب تأثیر می‌گذارند، مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی. ضعف عضلانی میتواند منجر به انحراف ستون فقرات شود و معمولاً این نوع اسکولیوز پیشرونده است و نیاز به درمان‌های مداوم و گاهی جراحی دارد.
تشخیص اسکولیوز چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص انحنای ستون فقرات معمولاً با یک معاینه فیزیکی و ارزیابی بالینی توسط پزشک آغاز می‌شود. در این مرحله، پزشک از بیمار می‌خواهد که صاف بایستد و سپس خم شود تا عدم تقارن در ستون فقرات و شانه‌ها را بررسی کند. آزمون خم شدن به جلو یکی از روش‌های متداول برای تشخیص است.
اگر پزشک مشکوک به انحنای ستون فقرات باشد، از تصویربرداری با اشعه ایکس برای تأیید تشخیص استفاده می‌کند. این تصاویر به پزشکان اجازه می‌دهند تا شدت و زاویه انحراف ستون فقرات را مشخص کنند. زاویه کوب (Cobb angle) که میزان انحراف را نشان می‌دهد، در این مرحله اندازه‌گیری می‌شود.
در موارد پیچیده‌تر یا زمانی‌که مشکلات عصبی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است از ام آر آی یا سی تی اسکن استفاده کند تا جزئیات بیشتری از ساختارهای داخلی بدن و فشار بر اعصاب را شناسایی کند.
بیماری اسکولیوز و درمان آن
درمان کجی کمر به شدت انحراف ستون فقرات، سن بیمار و نوع انحنای ستون فقرات بستگی دارد و شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی می‌شود که در ادامه به بررسی جدیدترین روش درمان اسکولیوز می‌پردازیم:
درمان‌های غیرجراحی
برای درمان اسکولیوز خفیف تا متوسط، فیزیوتراپی یکی از گزینه‌های رایج است. این روش شامل تمریناتی برای تقویت عضلات پشت و بهبود وضعیت بدنی است و میتواند به تثبیت انحراف کمک کند. در مواردی که انحراف بیشتر است، استفاده از بریس به ویژه برای نوجوانان در حال رشد توصیه می‌شود تا از پیشرفت انحراف جلوگیری کند.
در کنار این، درمان خانگی انحراف ستون فقرات و درمان اسکولیوز بدون عمل جراحی میتوانند شامل ورزش و تغذیه مناسب باشند. همچنین، روش‌هایی مانند درمان اسکولیوز با لیزر و ماساژ درمانی نیز برای تسکین درد و بهبود انعطاف‌پذیری میتوانند مؤثر باشند.
جراحی
در موارد شدیدتر یا در صورت بروز مشکلات تنفسی، جراحی اسکولیوز ضروری می‌شود. این جراحی، معمولاً اصلاح انحراف ستون فقرات به راست یا چپ را با استفاده از پیچ‌ها و میله‌های فلزی انجام می‌دهد.
عوارض جراحی اسکولیوز ستون فقرات
جراحی انحنای ستون فقرات مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است با عوارضی مانند عفونت یا شکست در جوش خوردن مهره‌ها (فیوژن) همراه باشد. آسیب به اعصاب نیز یک عارضه نادر است.
در نهایت، اگر به دنبال بهترین دکتر برای درمان اسکولیوز در قم هستید یا می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره درمان اسکولیوز کمر و درمان انحراف مهره کمر کسب کنید، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است.
پیشگیری از اسکولیوز
برای جلوگیری از بروز اسکولیوز شدید، آگاهی و مراقبت‌های پیشگیرانه اهمیت زیادی دارند. در دوران رشد، نظارت بر وضعیت بدنی کودکان و نوجوانان میتواند به شناسایی زودهنگام انحرافات ستون فقرات کمک کند. تشویق به انجام فعالیتهای بدنی منظم، به ویژه ورزش‌های تقویتی و انعطاف‌پذیر، میتواند به تقویت عضلات کمر و بهبود وضعیت بدن کمک کند. همچنین، نشستن صحیح و رعایت اصول ارگونومیک در محیط‌های آموزشی و کاری، نقش مهمی در پیشگیری از بروز مشکلات اسکلتی دارد.
در آخر...
در نهایت، افراد مبتلا به انحنا ستون فقرات باید با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنند تا جدیدترین روش درمان اسکولیوز قم و بهترین ورزش‌های متناسب با شرایط خاص آن‌ها را انتخاب نمایند. ورزش‌هایی مانند شنا، یوگا و پیلاتس به ویژه مفید هستند، زیرا این تمرین‌ها نه تنها به تقویت عضلات پشت کمک میکنند، بلکه میتوانند به بهبود وضعیت بدنی و کاهش علائم انحنای ستون فقرات نیز منجر شوند. این ورزش‌ها به افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت هسته بدن کمک کرده و میتوانند در مدیریت این اختلال مؤثر باشند.
سوالات متداول
اسکولیوز چیست؟ ( scoliosis چیست؟ )
بیماری انحراف ستون فقرات یک اختلال ساختاری در ستون فقرات است که در آن ستون فقرات به‌طور غیرطبیعی به طرفین خم می‌شود. این انحراف معمولاً به شکل “S” یا “C” دیده می‌شود و میتواند در هر ناحیه‌ای از ستون فقرات رخ دهد.
علائم اصلی اسکولیوز کدامند؟
علائم اصلی انحنای ستون فقرات شامل عدم تقارن در بدن، مانند کج شدن شانه‌ها، برجستگی یک طرف قفسه سینه و تفاوت در ارتفاع لگن است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به اسکولیوز هستند؟
انحنای ستون فقرات معمولاً در دوران رشد، به ویژه در نوجوانان بین ۱۰ تا ۱۵ سال، بیشتر مشاهده می‌شود. این اختلال در دختران شایع‌تر از پسران است. همچنین، افرادی که دارای سابقه خانوادگی انحنای ستون فقرات یا مشکلات مادرزادی در ساختار استخوانی هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
آیا اسکولیوز دردناک است؟
انحنای ستون فقرات در مراحل اولیه معمولاً بدون درد است، اما در موارد شدیدتر، ممکن است بیماران دچار درد در ناحیه کمر یا پشت شوند. این درد ممکن است به‌دلیل فشار غیرطبیعی بر عضلات و اعصاب ایجاد شود.
جراحی اسکولیوز چه زمانی انجام می‌شود؟
جراحی انحنای ستون فقرات معمولاً در موارد شدید یا در صورت پیشرفت سریع انحراف و بروز مشکلات تنفسی یا دردهای شدید انجام می‌شود. هدف اصلی جراحی، اصلاح انحراف و تثبیت ستون فقرات است.
ورزش برای بیماران مبتلا به اسکولیوز مفید است؟
بله، ورزش میتواند برای بیماران مبتلا به اسکولیوز مفید باشد. تمرینات خاصی مانند شنا، یوگا و پیلاتس به تقویت عضلات پشت و بهبود وضعیت بدنی کمک میکنند و میتوانند علائم انحنای ستون فقرات را کاهش دهند.
آیا اسکولیوز قابل پیشگیری است؟
در حالیکه نمیتوان از تمام انواع اسکولیوز جلوگیری کرد، اما با نظارت بر وضعیت بدنی کودکان و نوجوانان و تشویق به فعالیتهای بدنی منظم، میتوان به کاهش خطر ابتلا کمک کرد. رعایت اصول ارگونومیک و نشستن صحیح نیز میتواند مؤثر باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشاهده کردید که بدن فرزندتان در حال تغییر است یا علائم عدم تقارن در بدن او وجود دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر فردی مبتلا به انحنای ستون فقرات دچار درد شدید، مشکلات تنفسی یا تغییرات حرکتی شد، باید به سرعت با پزشک مشورت کند.
چگونه نوبت دکتر معظمی پور، جراح و متخصص ارتوپدی را رزرو کنیم؟
شما به سه روش میتوانید نوبت ویزیت دکتر معظمیپور را رزرو کنید:
- رزرو آنلاین نوبت از طریق سایتهای دکترتو، نوبت دات ای ار و پذیرش ۲۴
- تماس با شماره تلفن ۰۹۳۵۱۰۲۴۲۹۴
- مراجعه حضوری به مطب دکتر به آدرس: قم – زنبیلآباد – ابتدای عطاران – پلاک ۳۳
هماهنگی عملهای ارتوپدی: ۰۹۱۹۱۴۸۷۶۶۸
